Zasady edycji

Dzięki projektowi „Zapisy Terroru”, realizowanemu przez Instytutu Solidarności i Męstwa im. Witolda Pileckiego, polskie wyjątkowe doświadczenie historyczne ma szansę dotrzeć do szerokiego grona odbiorców w kraju i za granicą. Odtąd relacje o osobistych przeżyciach ofiar i świadków terroru dwóch totalitaryzmów staną się znane wszystkim, nie tylko uczonym – historykom.

Świadectwa i zeznania, dostępne w repozytorium, pokazują bogactwo indywidualnych losów ludzi, obywateli przedwojennej Polski, którzy w wyniku napaści Niemiec i Związku Sowieckiego na II Rzeczpospolitą doświadczyli skutków podwójnej okupacji.

Głównym celem niniejszej edycji źródłowej jest udostępnienie materiałów archiwalnych wszystkim zainteresowanym: Polakom i społeczności międzynarodowej, naukowcom i ludziom kultury, uczniom i studentom, dziennikarzom, rodzinom i wspólnotom lokalnym. Zależy nam na popularyzacji wiedzy o zbiorach ukrytych dotychczas głęboko w archiwach i trudno dostępnych szerszej publiczności.

Baza świadectw w żadnym razie nie zgłasza pretensji do przedstawienia krytycznej edycji źródeł archiwalnych. Takie przedsięwzięcie wymagałoby wieloletniej pracy wielkiego zespołu badawczego. Zamiast tego prezentujemy ogólnodostępne archiwum cyfrowe, w którym obok skanów oryginalnych dokumentów znajdują się ich transkrypcje, umożliwiające pełnotekstowe przeszukiwanie w językach polskim i angielskim.

Naszą intencją jest możliwie jak najmniejsza ingerencja w treść publikowanych materiałów. Zadanie ich analizy i interpretacji pozostawiamy czytelnikom. Ograniczamy się do stworzenia wersji cyfrowych oryginalnych dokumentów archiwalnych i do ich podstawowej obróbki redakcyjnej. Pozwalamy dokumentom przemawiać własnym głosem, podkreślając z naciskiem, że właściwa krytyka źródła jest nieodzowna przy wyciąganiu i formułowaniu wniosków.

Dostosowując materiały do potrzeb edycji internetowej, ze wszystkimi powyższymi zastrzeżeniami, korzystamy z powszechnie stosowanych praktyk wydawniczych, przedstawionych w pracach Ireneusza Ihnatowicza, Józefa Szym­­­ańskiego oraz Janusza Tandeckiego i Krzysztofa Kopińskiego. Od strony językowej podstawą jest Słownik języka polskiego PWN i Edycja tekstów Adama Wolańskiego. Dbając o jak najwierniejsze odwzorowanie oryginału, bez zaznaczania poprawiamy błędy gramatyczne i ortograficzne występujące w prezentowanym dokumencie lub zwykłe omyłki (lapsus calami). Modernizacje językowe stosujemy oszczędnie, tak by źródła nie utraciły swojego charakteru. Adnotacje edytorskie ograniczamy do niezbędnego minimum i wprowadzamy je w nawiasach kwadratowych (bez przypisów). Wszystkie imiona własne w tekście (nazwiska, nazwy miejscowości itp.) podajemy w języku oryginału, korygując oczywiste błędy w pisowni.

Na ukrycie danych osobowych świadków lub osób wspomnianych w zeznaniach zdecydowaliśmy się tylko w przypadku ofiar gwałtów. Ponieważ gwałt jest zbrodnią szczególnie upokarzającą, anonimizację uznaliśmy za konieczność ze względu na szacunek dla ofiar i ich rodzin. W sytuacjach, w których ofiara gwałtu jest możliwa do zidentyfikowania, pozostawiliśmy jedynie inicjały jej imienia i nazwiska, zaznaczając usunięcie fragmentu tekstu nawiasami kwadratowymi.

Opisy do zdjęć (szczególnie biogramy świadków i osób wymienionych w relacjach) zostały przygotowane w oparciu o naukową literaturę przedmiotu, kwerendy przeprowadzone w archiwach i repozytoriach cyfrowych oraz informacje uzyskane od rodzin. Przy ich opracowaniu wykorzystano w szczególności:

Gliński J. B., Słownik biograficzny lekarzy i farmaceutów – ofiar II wojny światowej, t. 1-5, Warszawa 1997-2012;

Jacewicz W., Woś J., Martyrologium polskiego duchowieństwa rzymskokatolickiego pod okupacją hitlerowską w latach 1939-1945, z. 1-5, Warszawa 1977-1981;

Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej, red. J. M. Majchrowski, Warszawa 1994;

Polski wkład w przyrodoznawstwo i technikę. Słownik polskich i związanych z Polską odkrywców, wynalazców oraz pionierów nauk matematyczno-przyrodniczych i techniki, t. 1-4, red. B. Orłowski, Warszawa 2015;

Polski Słownik Biograficzny, t. 1-52, praca zbiorowa, Kraków 1935-2018;

Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających (zmarłych przed 1966 r.). Malarze, rzeźbiarze, graficy, praca zbiorowa, t. 1-10, Warszawa 1971-2016;

Słownik biograficzny adwokatów polskich, t. 1-3, praca zbiorowa, Warszawa 1980-2018;

Słownik biograficzny historii Polski, t. 1-2, red. J. Chodera, F. Kiryk, Wrocław 2005;

Słownik biograficzny teatru polskiego, t. 1-3, praca zbiorowa, Warszawa 1973-2017;

Słownik biograficzny techników polskich, t. 1-24, praca zbiorowa, Warszawa 1989-2013;

Zeszyty Oświęcimskie, t. 1-29, praca zbiorowa, Oświęcim 1957-2016;

oraz portale i strony internetowe:

„Encyklopedia teatru polskiego” (http://www.encyklopediateatru.pl/osoby);

„Powstańcze Biogramy” (www.1944.pl/powstancze-biogramy.html);

Informacje o więźniach na stronie internetowej Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau (http://www.auschwitz.org/muzeum/informacja-o-wiezniach);

Informacje o ludziach kultury na stronie portalu Culture.pl prowadzonego przez Instytut Adama Mickiewicza (https://culture.pl/pl/tworcy).