1. Dane osobiste (imię, nazwisko, stopień, wiek, zawód i stan cywilny):
Tadeusz Pawelec, 19 lat, bez zawodu, kawaler.
2. Data i okoliczności aresztowania:
W marcu 1940 r. we Lwowie zostałem aresztowany z powodu wywiezienia rodziny. Drugi powód to szwagier wojskowy i ojciec na posadzie rządowej.
3. Nazwa obozu, więzienia, miejsca robót przymusowych:
17 łagiernyj punkt, gorkowska obłast, suchobiezwodnij rajon.
4. Opis obozu, więzienia, miejsca robót przymusowych:
Obóz znajdował się w lesie, cztery kilometry od kolei, gdzie się pracowało na pogruzce. Sam obóz był ogrodzony drutem kolczastym, baraki drewniane, wewnątrz prycze. Na pryczach leżał człowiek koło człowieka, na górnych to samo. Pluskwy i wszy. Brud, nędza i inna zaraza, jak szczury, pająki, myszy, karaluchy. No i zima wykańczała ludzi.
5. Skład jeńców, więźniów, zesłańców:
Znajdowało się nas 400 ludzi, przywieziono też parę rodzin i dzieci bez opieki. Narodowość – 25 proc. [stanowili] Polacy, reszta Białorusini. Przestępstwo – zarzucano nam działania szpiegowskie z powodu obecności w rodzinie, którą wywieźli. Ludność przeważnie z wyższym wykształceniem. Większość leśniczych i gajowych, potem urzędnicy, studenci itd. Stosunki wzajemne były bardzo nieżyczliwe.
6. Życie w obozie, więzieniu:
Życie bardzo przykre i marne. Przebieg dnia: rano śniadanie o godz. 6.00, potem do pracy czy deszcz, czy pogoda. Praca ciężka, jak rżnięcie kubametrów [metrów sześciennych] i grużenie wagonów, wieczorem późny obiad, na który [człowiek] musiał czekać godzinę lub więcej, a którego nieraz zabrakło. Chleba na dzień początkowo 900 g, potem 800. Ubranie własne było podarte, połowa [nieczytelne].
7. Stosunek władz NKWD do Polaków:
Stosunek NKWD bardzo surowy. Liczono się z człowiekiem jak z psem. Stale nam mówili, że już Polski nie zobaczymy, tylko praca nas wyswobodzi. Przykłady nam dawano o Polsce takie, że Polska jest jak koszula uszyta ze zgniłych nitek – nitki się przerwały i koszula się rozsypała.
8. Pomoc lekarska, szpitale, śmiertelność:
Pomoc lekarska następująca: kiedy wystąpiła gorączka, to [człowiek] dostawał dzień wolnego i proszek aspiryny, bez względu na chorobę. Śmiertelność bardzo duża, 20 proc. jak i wyżej.
9. Czy i jaka była łączność z krajem i rodziną?:
Łączność z krajem początkowo była, a potem wcale nie.
10. Kiedy został zwolniony i w jaki sposób dostał się do armii?:
Po roku, dzięki pilnym staraniom, wywieziono mnie do rodziny. Potem, po amnestii, która była w sierpniu, uciekłem z Sybiru na południe, gdzie z biegiem czasu wstąpiłem do armii.