WACŁAW WOJCIECHOWICZ

1. Dane osobiste (imię, nazwisko, stopień, wiek, zawód i stan cywilny):

Sierż. Wacław Wojciechowicz, 44 lata, podoficer zawodowy; [poczta polowa?] 44/III.

2. Data i okoliczności zaaresztowania:

14 czerwca 1941 r., Wilno.

3. Nazwa obozu, więzienia lub miejsca przymusowych prac:

Ałtajski Kraj, woj. barnaulskie, pow. alejski.

4. Opis obozu, więzienia:

Sowchoz ziarnowy Alejsk. Zamieszkiwaliśmy w barakach zbudowanych z gliny, baraki były przygotowane z góry, bo miały ściany wybielone, jednak pod warstwą wapna kryły się tysiące robactwa, jak pluskwy, prusaki itd. Higiena była bardzo słaba, bo brak było dobrej łaźni.

5. Skład więźniów, jeńców, zesłańców:

Wszystkich zesłańców było w tym sowchozie 65 razem z dziećmi, z czego sędziów, pięciu podoficerów, 16 osób, plus trzy panie profesorki: p. Kościałkowska, p. Banach, p. Brzeska. Razem 19 osób. Polacy [stanowili] prawie 30 proc. Litewskie rodziny [były] cztery, osób 12, czyli ok. 19 proc. Reszta zesłańców to Żydzi, dziewięć rodzin, w tym jeden rabin, jeden mecenas, trzech fabrykantów i reszta wolne zawody, czyli Żydów [było] ok. 51 osób.

6. Życie w obozie, więzieniu:

Życie w sowchozie było bardzo ciężkie, dlatego że było dużo ludzi, zapatrywań, wschodu [?]. Normę wykonywano w polu, wyrabiano normę w kopaniu ziemi, rowów lub zbieraniu zboża. Do pracy były podzielone [?] kobiety, tworzyły osobną grupę, a [nieczytelne] osobną dzieci do lat 14. Chodziły tak samo do pracy, bo gdy rodzina składała się z kilku [?] osób, to trudno było dać jej utrzymanie, ponieważ kto nie pomagał, ten nie jadł. Tam było [nieczytelne] norma chleba dla pracującego wynosiła dziennie od 300 do 200 [?] g na osobę. Kto nie pracował, otrzymywał [nieczytelne] chleba dziennie. Wynagrodzenie [było] bardzo słabe.

7. Stosunek władz NKWD do Polaków:

Stosunek władz NKWD: [nieczytelne] wszędzie były w nocy. Budzono o godz. 2.00 lub 3.00 i osobno [?] badano: [pytano] gdzie służył, co robił, czy walczył przeciw Sowietom. Propaganda [nieczytelne] o Polsce były tylko podług własnych myśli.

8. Pomoc lekarska, szpitale, śmiertelność:

Pomoc lekarska prawie żadna, bo lekarzem była [nieczytelne] akuszerka, która leczyła wszystkie choroby. Pomoc lekarska prawdziwych lekarzy była w miasteczkach i miastach. Było z niej trudno korzystać z [powodu] braku środków [nieczytelne].

9. Czy i jaka była łączność z krajem i rodziną?:

Łączności z krajem nie było żadnej. Z Polakami, którzy byli w [łagrach?] ok. 50 km oddalonych, bardzo prędko skomunikowaliśmy się listownie [?].

10. Kiedy został zwolniony i w jaki sposób dostał się do armii?:

Od chwili, gdy została ogłoszona amnestia rozpocząłem 18 sierpnia 1941 r. starania w NKWD o zezwolenie na wyjazd do armii polskiej. Władze NKWD nie zezwoliły [nieczytelne] długo aż do [nieczytelne] 4 października [?] 1941 r. na wyjazd. Transport [?] zorganizowałem w sposób następujący: wyjechałem pociągiem 29 października 1941 r. do Nowosybirska, gdzie była polska placówka i tam z niej nie skorzystałem, bo był wstrzymany pobór. Udałem się prosto do [nieczytelne] i otrzymałem zezwolenie na transport celem przywiezienia [?] ludzi zgromadzonych [?] na południu. Wagon [?] wykupiłem za własne pieniądze, które były złożone przez rodziny, które [nieczytelne] jeszcze. Przyjechaliśmy do Samarkandy 10 grudnia 1941 r. i tam [nieczytelne] do czasu, gdy oddziały zaczęły organizować się na południu. Do armii polskiej wstąpiłem w Kermine do 7 Dywizji Piechoty.

10 lutego 1943 r.