STANISŁAW PUKA

1. Dane osobiste (imię, nazwisko, stopień, wiek, zawód i stan cywilny):

Strzelec Stanisław Puka, 20 lat, rolnik, kawaler; nr poczty polowej 137.

2. Data i okoliczności zaaresztowania:

10 lutego 1940 r. wywieziony jako osadnik z Podhajec, woj. tarnopolskiego.

3. Nazwa obozu, więzienia lub miejsca przymusowych prac:

Posiołek Lapomos, rejon pryłuski [priłużskij], Komi ASRR.

4. Opis obozu, więzienia:

Baraki drewniane w lesie, na terenie bagnistym. Barak letni [na] 120 metrów kwadratowych – 150 osób, kobiety, mężczyźni i dzieci razem. Spanie na zapluskwionych pryczach.

5. Skład więźniów, jeńców, zesłańców:

Zesłańcy w znacznym procencie narodowości ukraińskiej, politycznie zesłani, większość rolnicy. Ustosunkowanie się rodzin ukraińskich do polskich zesłańców bardzo wrogie. Z powodu denuncjacji Ukraińców aresztowano wszystkie głowy rodzin (tj. mężczyzn) polskich i wywieziono do więzień.

6. Życie w obozie, więzieniu:

Wstawanie rano o godz. 4.00, śniadanie – gorąca woda i 80 dag chleba (na cały dzień). Marsz do pracy w lesie od ośmiu do 15 km. Praca przy wyrębie i karczowaniu lasów zimą, latem spław drzewa. Ustalone przez władze sowieckie normy pracy niemożliwe do wykonania (siedem metrów sześciennych drzewa na osobę). Wynagrodzenie miesięczne od 40 do 70 rubli. Wyżywienie – prócz wspomnianego śniadania – wieczorem rzadka zupa z krupą owsianą. Ubranie własne, ze względu na warunki pracy, zniszczone. Życie kulturalne żadne (praca, brak czasu, wrogi element ukraiński).

7. Stosunek władz NKWD do Polaków:

Stosunek władz sowieckich do Polaków bardzo wrogi. W czasie aresztowania i badania Polaków bito ich po twarzy lub pistoletem po głowie, sadzano na ostrym kancie stołka nieruchomo na kilka godzin. Codziennie propaganda komunistyczna na przymusowych zebraniach i mityngach, z obelżywymi wyrażeniami o Polsce, jej władzach, historii, tradycji itd.

8. Pomoc lekarska, szpitale, śmiertelność:

Pomoc lekarska prawie żadna. Polaków rzeczywiście chorych nie zwalniano z pracy. Szpital jeden – odległy od posiołka 350 km – dostępny tylko dla Rosjan. Śmiertelność wśród Polaków duża, dochodząca do 50 proc. Tyfus, zatrucie grzybami z powodu braku innego pożywienia.

9. Czy i jaka była łączność z krajem i rodzinami?

Z kraju przychodziły listy i przesyłki, które były kontrolowane przez NKWD.

10. Kiedy został zwolniony i w jaki sposób dostał się do armii?

Zwolniony z posiołka 1 września 1941 r., po sześciomiesięcznej podróży na własną rękę dostałem się do formującej się 10 Dywizji Piechoty w Ługowoje, Kazachstan.

Miejsce postoju, 24 stycznia 1943 r.