JÓZEF LIS

1. Dane osobiste:

Zeznaje bombardier Józef Lis z plutonu sztabowego 2 Dywizjonu 5 Pułku Artylerii Lekkiej.

2. Nazwa obozu:

Obóz pracy w Jelenówce, ok. 30 km od Stalingradu (Donbas), złożony z kilku oddziałów.

3. Skład jeńców:

Szeregowi, policja, Straż Graniczna.

4. Liczba jeńców:

960 na jednym oddziale.

5. Czas istnienia obozu:

Od 30 października 1939 r. do 22 maja 1940 r., kiedy wszyscy zostali wywiezieni do Komi ASRR.

6. Opis obozu:

Obóz mieścił się w górach nad rzeczką. Teren błotnisty w okresie jesieni. Budynki parterowe, z kamienia. Jeńcy spali na łóżkach po ośmiu w sali. Z początku strawa dosyć dobra: kilogram chleba, obiad z dwóch dań. Jeńcy korzystali ze stołówki, czysto utrzymanej.

7. Życie w obozie:

Praca była bardzo ciężka, w kamieniołomach (norma: cztery osoby przez osiem godzin miały nagruzić wagon [na] 60 t). Po kilku miesiącach jeńcy byli tak wyczerpani i osłabieni, że nie mogli pracować. Wtedy zaczęły się szykany, kary. Aresztowano, karano karcerem, w którym głodzono jeńców, cały dzień trzymano na śniegu, przeprowadzano śledztwa. Jeńcy byli bardzo solidarni i zorganizowani w walce o lepsze warunki. Zarządzenia strajku obejmowały cały Donbas (ok. sześć tysięcy jeńców polskich). Życia kulturalnego nie było.

8. Stosunek władz NKWD do jeńców:

Rewizje bardzo ścisłe, z grabieniem wartościowych rzeczy i symboli religijnych. Prześladowania w związku z odmową lub niemożliwością pracy. Akcja propagandowa bardzo rozwinięta, dotycząca całokształtu życia państwowego i społecznego (codziennie agitatorzy przeprowadzali pogadanki propagandowe).

9. Zmarli w obozie:

Jeden z jeńców został rozstrzelany (nie pamiętam nazwiska).