STANISŁAW SADOWSKI

Dnia 21 marca 1947 r. w Stopnicy Okręgowa Komisja Badania Zbrodni Niemieckich z siedzibą w Radomiu, ekspozytura przy Sądzie Grodzkim w Stopnicy, w osobie sędziego mgr. A. Stanuli, z udziałem protokolanta T. Laskowskiego, przesłuchała niżej wymienionego w charakterze świadka, bez przysięgi. Świadek, uprzedzony o odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania i o treści art. 107 kpk zeznał, co następuje:


Imię i nazwisko Stanisław Sadowski
Wiek 39 lat
Imiona rodziców Michał, Franciszka
Miejsce zamieszkania Janina
Zajęcie rolnik
Wyznanie rzymskokatolickie
Karalność niekarany
Stosunek do stron obcy

22 września 1941 r. zbiegł z niewoli [mój] brat Jan. Trzykrotnie była u mnie po niego policja granatowa, która wiedziała, że brat się u mnie ukrywa, lecz go nie wzięła. Dopiero 17 grudnia przybyło czterech [policjantów] – dwóch z [policji] kryminalnej i dwóch z granatowej – ze Szczaworyża. Z kryminalnej byli Łasiński i Kalata, zrobili rewizję u brata i u mnie, brata nie znaleźli, gdyż Góra, u którego się zatrzymali, ostrzegł [go]. Ja wówczas byłem w pracy w lesie – zabrali mnie stamtąd jako zakładnika [i] trzymali przez miesiąc w Busku.

W czasie przesłuchania dowiedziałem się szczegółów o ukrywaniu się mojego brata, [z których] wynikało, że ktoś [na niego] doniósł. Podejrzewam o to Mieczysława Szymańskiego, zastrzelonego przez partyzantów, i Pozłótkę, zamieszkałego [zamieszkałą] w Służowie, a później w Kotkach, obecnie miejsce pobytu [jest] nieznane.

Po miesiącu zostałem zwolniony.

W 1943 r. w marcu według listy aresztowano ks. Pankowskiego, Władysława Wojtachę [?], Andrzeja Piaseckiego, Stefana Gracę, Jana Połetek [?] i Jana Janeczka. Żaden z nich nie wrócił. Po jakimś czasie znowu żandarmeria aresztowała Stanisława Rusieckiego i Jana Pierona, ci też nie wrócili. Mniej więcej w lipcu lub czerwcu ok. 200 żandarmów obstawiło Janinę. Zabrali, podobno z listy, Edwarda Szymańskiego, którego zwolnili (konfident), [a także] Józefa Wojtachę [?], jego żonę i córkę, [którym] skonfiskowano cały inwentarz. Zostali zabrani jako zakładnicy za syna Stanisława, który jako konfident został zastrzelony.

Inwentarz został zwrócony, a aresztowanych zwolniono.

Równocześnie z Wojtachami [?] zostali aresztowani Jan Trec, Bolesław Rydel i Czyżew, z których wrócił tylko Czyżew, zwolniony z Oświęcimia.

W lipcu 1943 r. znów przyjechała ekspedycja i zabrała Grzegorczyków: Stanisława, Józefa i Zygmunta, Stanisława Jankowskiego, Jana Brodko, Józefa Muszyńskiego, Stanisława Cyrańskiego i Jana Kaweckiego oraz Marię Makówkę, którą zwolnili. Reszta została rozstrzelana w Busku. Było to w czasie wesela u Grzegorczyka.

W 1943 r. aresztowano Wincentego Brzezińskiego i [jego] syna Stanisława. Sikora wydał, [że mają] broń. Po przesłuchaniu i rewizji zostali zwolnieni.

Sikorę Niemcy wywieźli. Wrócił, lecz nie wiadomo, gdzie obecnie mieszka. Został aresztowany, ale zbiegł.

W 1944 r. w czasie ofensywy wojsko obstawiło całą Janinę. [Niemcy] wypędzili wszystkich na plac i tam z listy zabrali Stanisława Trocia i dziewięciu innych, którzy byli przesłuchiwani i bici w Budach i w Busku, a następnie wywiezieni. Wszyscy powrócili.

W czasie ofensywy zabrano również Józefa Sochę, jego syna Jana, Jana Oborę, Józefa Szymanowskiego i [jego] syna Kazimierza i wywieziono ich do Niemiec.

Byli bici przez żandarmerię wojskową, później wywieziono również i ich rodziny.

Jakie oddziały wojsk niemieckich stacjonowały w Janinie, tego nie wiem.

Bronisławowi Żakowi zabrano siostrę w czasie łapanki w Stopnicy, nie wróciła.

Ojciec Eugeniusza Połetka [?] został zabrany jako podejrzany polityczne.

Edward Brewiński został aresztowany z listy w czasie obławy.

Kazimierz Socha został zabrany na roboty do Niemiec.

Józef Maj został spalony w czasie palenia przez żandarmerię zabudowań Józefa Maślanki.

Magdalena Maślanka została aresztowana za męża, który był dowódcą partyzantki grupy Armii Ludowej.

Antoni Grzegorczyk został aresztowany i pobity.

Mąż Marii Piaseckiej Andrzej został aresztowany ([z powodów] politycznych), nie wrócił z Oświęcimia.

Stanisław Troć został aresztowany i [był] bity, wrócił. Jego brat, wcześniej aresztowany, nie wrócił.

Wincenty i Stanisław Brewińscy zostali aresztowani, wrócili.

Władysław Ziomek, Wojtacha [?], Segda, Przodo zostali aresztowani i [byli] bici.

Bronisław Wilk wraz z Janem Majką przeżyli Oświęcim, jak również Stefan Orkisz.

Julian Czyżów również przeżył Oświęcim.

Władysława Michalska przeżyła Oświęcim, gdzie dostała się za pobicie Niemki, będąc na robotach w Niemczech.