STANISŁAW GĄSOWSKI

1. [Dane osobiste:]

Plutonowy Stanisław Gąsowski, urodzony 29 października 1890 roku, zawód rolnik, żonaty.

2. [Data i okoliczności aresztowania:]

Dnia 14 lipca 1940 roku zostałem aresztowany przez NKWD za działalność i pracę w Polskiej Organizacji Wojskowej. Zostałem wydany przez członka tejże organizacji Aleksandra Smalkowskiego zamieszkałego w Dąbrówce Kościelnej, który w Białymstoku i Mińsku stawał na oczne stawki i zasypywał polską organizację. W białostockim i w mińskim więzieniu bili i katowali w najgorszy sposób, abym wydał polską organizację. Ja wolałem zostać zabity, aniżeli wydać członków organizacji.

3. [Nazwa obozu, więzienia, miejsca przymusowych prac:]

Wywieźli mnie do więzienia w Białymstoku od 15 do 29 lipca. Później zostałem wywieziony do więzienia w Mińsku i przebywałem tam do 2 lutego 1941 roku, kiedy zostałem wywieziony do Komi ASRR, łagier Uchta.

4. [Opis obozu, więzienia itp.:]

Zawieźli w niezmierzone puszcze lasów, gdzie pracowałem przez dwa miesiące na lesopowale. Brak było ubrania, wyżywienia itd., łaźni nie było.

5. [Skład jeńców, więźniów, zesłańców:]

Skład zesłańców to tylko samotni Polacy narodowości polskiej i rosyjskiej. Wzajemne stosunki były bardzo przykre, bo byli Polacy, że jeden drugiego zasypywał w NKWD.

6. [Życie w obozie, więzieniu:]

Życie w obozie było bardzo liche, bo musieliśmy pracować od godziny 6.30 rano do 5.00 po południu, na obiad była godzina czasu w lesie przy ognisku. Wyżywienie było bardzo marne, a ubranie składało się z kufajki, watowanych spodni i obuwia z opony samochodowej.

7. [Stosunek władz NKWD do Polaków:]

Stosunek władz do Polaków był jak do psa, bo za byle słówko wsadzali do karceru i również mówili zawsze „panskaja Polska przepadła na zawsze, i tylko wam tu żyć i umierać, i więcej waszej Polski nie widzieć”.

8. [Pomoc lekarska, szpitale, śmiertelność:]

Po dwóch miesiącach pracy leśnej zachorowałem na cyngę, odwieziono mnie do szpitala „watłasian”, gdzie leżałem przez trzy miesiące. Chorego uważano tam za psa. W tymże łagrze umarło do trzydziestu osób, z których znany mi jest tylko Władysław Godlewski.

9. [Czy i jaka była łączność z krajem i rodzinami?]

Łączności z krajem nie miałem żadnej.

10. [Kiedy został zwolniony i w jaki sposób dostał się do armii?]

Dnia 17 listopada 1941 roku zostałem zwolniony z łagru i skierowany do Buzułuku. W Guzorze stawałem na komisji poborowej i zostałem przyjęty do służby w Wojsku Polskim.

7 lutego 1943 r.