MICHAŁ BESARAB

St. strzelec Michał Besarab, urodzony 4 marca 1901 roku, zawód cywilny rolnik i majster w cegielni, żonaty

Został zaaresztowany w 1941 roku przez NKWD jako konfident, [bo] wspólnie pracował z policją w roku 1934. Zaaresztowany został przez NKWD 20 czerwca 1941 roku, z rodziną odesłany do Nowogródka. W Nowogródku od 20 do 23 czerwca było prowadzone śledztwo. Śledztwo prowadzone z wielką grozą i bicie w twarz, i przystawianie rewolweru do łba. 23 czerwca zabrali nas z więzienia w Nowogródku do Rosji, do miasta Tambowa. Jechaliśmy 19 dni, do 12 lipca, w zamkniętych wagonach. W czasie podróży żyliśmy tylko wodą, a wodę musieliśmy kupić w zamian za ubrania, które jaki miał na sobie. Wszystkich nas Polaków jechało 121 mężczyzn i 8 kobiet. Gdy przyjechaliśmy do Tambowa, to nas wszystkich ulokowali w więzieniu w celach po 40 ludzi, tak że musieliśmy leżeć jeden na drugim. Żaden nie myślał, co wyjdzie żyw od głodu, od chłodu i brudu. Dobrze pamiętam, po trzech miesiącach zaczęły się śledztwa. Na śledztwo wozili nas do miasta pojedynczo w żelaznych autach. Na śledztwie podchodzili do nas delikatnie, kto jaki ma pomysł przeciw sowieckiej właści. Podczas śledztwa fotografowali. Po zdjęciu mieliśmy spokój do 1 grudnia 1942 roku. Wtedy odczytali nam amnestię, wypisali nam wszystkim udostowierienija, dali po dwadzieścia rubli i wypuścili nas na wolność, gadając do nas, że: – Wy od dziś dnia jesteście naszymi sojusznikami, wyjeżdżajcie do swoich władz, my do was nic nie mamy. Dokładnie pamiętam, że w więzieniu umarł pan Kmita z majątku Girdawka gminy Wsielubskiej, pow. nowogródzkiego.

Pomocy lekarskiej nie było

Łączności i komunikacji ani z rodziną, ani z Krajem nie było.

Po zwolnieniu z więzienia 3 grudnia pojechałem do miasta Taszkentu, zgłosiłem się do polskiej placówki. Dali mi skierowanie do Dżałał-Abadu, z Dżałał-Abadu wysłali do pracy na kołchozy. W kołchozie pracowałem do 16 kwietnia, kiedy przyjechałem do Dżałał- Abadu, gdzie przebywałem do sierpnia. Wtedy otrzymałem od opieki społecznej dokument wyjazdu do Pahlevi. Po przyjeździe do Pahlevi od razu 28 sierpnia 1942 roku zgłosiłem się do armii polskiej.