STANISŁAW GUTOWSKI

1. Dane osobiste (imię, nazwisko, stopień, wiek, zawód i stan cywilny):

Kapral podchorąży Stanisław Gutowski, 24 lata, student Wydziału Mechanicznego Politechniki Lwowskiej, kawaler.

2. i 3. Data i okoliczności zaaresztowania; nazwa obozu, więzienia lub miejsca przymusowych prac:

13 kwietnia 1940 r. wraz z rodziną zostałem aresztowany i wywieziony do [miasta] Kustanaj (płn. Kazachstan).

4. i 5. Opis obozu, więzienia; skład więźniów, jeńców, zesłańców:

Byłem na wsi, 50 km od miasta, wraz z innymi rodzinami polskimi ze Lwowa. Pracowałem na robotach rolnych w tamtejszym kołchozie.

6. Życie w obozie, więzieniu:

Życie moje było – jak na stosunki rosyjskie – stosunkowo dobre. Pracowałem w kołchozie w stepie, 12 km od wsi, gdzie obowiązywało tzw. obszcze pitanije, tzn. pożywienie ze wspólnego kotła. Norma chleba była dość duża, ok. 750 g i trzy razy dziennie gorąca strawa. Powodem dobrego wyżywienia był przede wszystkim wysoki urodzaj, ok. 16 cetnarów pszenicy z hektara.

Wynagrodzenie jednak było małe, tak że do swojej pracy musiałem jeszcze dopłacić ponad tysiąc rubli za wyżywienie w stepie.

7. Stosunek władz NKWD do Polaków:

Stosunek władz NKWD był przede wszystkim bardzo wrogi, tak że nie pozwolono nam z początku nawet zarabiać na chleb, musieliśmy żyć tylko z tego, co sprzedaliśmy ze swego dobra. Z drugiej strony była prowadzona silna propaganda przeciwko nam jako „burżujom” i pomieszczykom, a następnie starano się nas przekonać do swoich celów, zachwalając swój system, a wygadując niestworzone rzeczy o Polsce.

8. Pomoc lekarska, szpitale, śmiertelność:

Co do pomocy lekarskiej, to była felczerka z pobliskiej wsi, lecz trudno było ją sprowadzić do siebie, zresztą jej wiedza fachowa była tak mała, iż nie dawała żadnych pozytywnych rezultatów.

9. Czy i jaka była łączność z krajem i rodzinami?

Łączność z rodziną pozostałą w Polsce była, jednak zdarzały się wypadki, że paczki wysyłane przez rodzinę były ogołocone z przedmiotów bardziej wartościowych, czemu jednak nie można było zaradzić.

10. Kiedy został zwolniony i w jaki sposób dostał się do armii?

Po utworzeniu polskiej armii w ZSRR dostaliśmy polskie paszporty i zostaliśmy uznani za obywateli polskich, tak że żadnych trudności z wyjazdem do wojska nie mieliśmy. Do wojska wyjechałem 15 stycznia 1942 r., a w sierpniu sprowadziłem swoją rodzinę, która obecnie z drugim transportem wyjechała.