PAWEŁ BABIARZ
PIOTR CYGAN

1. Dane osobiste (imię, nazwisko, stopień, wiek, zawód i stan cywilny):

Paweł Babiarz, ur. 6 lipca 1900 r., rolnik, żonaty.

2. Data i okoliczności zaaresztowania:

19 września [1939 r.] Sowieci zabrali do niewoli w Sarnkach Górnych 200 żołnierzy. Była to grupa sanitarna z porucznikiem Nowako[w]skim na czele jako dowódcą oddziału. Pognali nas aż do Kamieńca Podolskiego. Podróż nasza była okrutna, sześć dni i nocy bez przerwy. W Kamieńcu byliśmy pięć dni i przywieźli nas do Równego.

3. Nazwa obozu, więzienia lub miejsca przymusowych prac:

W pierwszym obozie Rzytej [Żytyń Wielki] przebywaliśmy do 1 grudnia 1939 r., tego dnia wywieźli nas 200 do Hoszczy, tam był drugi obóz. W Hoszczy pracowaliśmy na trasie Równe–Korzec 14 [nieczytelne]. Obóz był z Borów [Borowej?] od 14 lutego do 10 maja 1939 r. [sic!]. Tego dnia wywieźli nas do Brodów na lotnisko i tam pracowaliśmy do 22 czerwca [1941 r.], a 23 [czerwca] pędzili nas aż do 19 lipca do Złotonoszy, tam załadowali na Prewy [?] i przywieźli do Starobielska. W Starobielsku w okrutny sposób mścili się na Polakach do czasu odczytania noty.

4. Opis obozu, więzienia:

W Hoszczy były koszary, tu było jeszcze możliwie. Było nas ok. dwóch tysięcy, robiliśmy przy różnych robotach, przy budowie drogi asfaltowej. Najgorzej było przy bitumie, ponieważ nie było zaopatrzenia w gazmaski i chciało oczy wypalić. Gorsze warunki mieszkalne były w Borowie [Borowej?] w zimie. Baraki postawione z mokrego drzewa, zimno, brak wody.

5. Skład więźniów, jeńców, zesłańców:

W obozie było 40 proc. Polaków, 25 proc. Ukraińców, 25 proc. Białorusinów i dziesięć procent Żydów. Żydzi byli najbardziej nastawieni na Polaków, na korzyść Sowietom Białorusini, a przeważnie Ukraińcy wyróżniali się i coś zawsze odrębnie, między sobą tylko rozmowa.

6. Życie w obozie, więzieniu:

Życie było jak zwykle: kto mógł, normę wyrobił, to coś kuszał. Kto nie mógł pracować, to miał strasznie.

7. Stosunek władz NKWD do Polaków:

Agitowali, wymyślali od polskich panów. Nas spisywali prawie co miesiąc i badania przeprowadzali, czy był w 1920 r. na wojnie i gdzie.

8. Pomoc lekarska, szpitale, śmiertelność:

Pomoc lekarska bardzo źle wyglądała. Mieliśmy swojego lekarza, ale nie wolno mu było dać zwolnienia, jak [chory] nie miał 38 stopni gorączki.

9. Czy i jaka była łączność z krajem i rodzinami?

Łączność z Polską była. Jak wyrobił normę, to list otrzymał.

10. Kiedy został zwolniony i w jaki sposób dostał się do armii?

Przyjechaliśmy ze Starobielska do Tocka [Tockoje] 19 września 1941 r. i zaraz wstąpiliśmy do armii polskiej. Na to się podpisujemy.