ZYGMUNT UŻAROWSKI

1. Dane osobiste (imię, nazwisko, stopień, wiek, zawód i stan cywilny):

Strz. Zygmunt Użarowski, ur. w 1923 r., pracował przy rodzicach, kawaler.

2. Data i okoliczności zaaresztowania:

Rodziców bolszewicy wywieźli do Rosji 10 lutego 1940 r. Ukrywałem się u krewnych i znajomych rodziców. 30 marca 1940 r. zostałem aresztowany przez NKWD w domu znajomych, gdzie się ukrywałem.

3. Nazwa obozu, więzienia lub miejsca przymusowych prac:

W więzieniu siedziałem pięć dni w Białymstoku. Wywieziono mnie do obozu pracy przy stacji Suchobezwodnej w gorkowskiej obłasti.

4. Opis obozu, więzienia:

Budynki mieszkalne były z drzewa, prycze z desek, zapluskwione i zawszone. W baraku takim znajdowało się ok. 300 osób. Stołów i ław nie było.

5. Skład więźniów, jeńców, zesłańców:

W 90 proc. obywatele polscy, pozostali przynależni do ZSRR. Wszyscy Polacy, z małymi wyjątkami, przestępcy polityczni (gajowi, osadnicy wojskowi, urzędnicy państwowi i wojskowi). Stosunek wzajemny bardzo dobry. Poziom umysłowy na ogół przeciętny. Moralnie złamać nie daliśmy się.

6. Życie w obozie, więzieniu:

Praca w lesie, wyrąb i załadunek drzew na wozy. Norma: załadować siedem metrów budulca na wóz, wywieźć na odległość trzech kilometrów i zrzucić z wozu. Praca przymusowa. Zarobek mój wynosił do 15 rubli dziennie. Życie otrzymywałem w stołowej. Za wyżywienie płaciłem z zarobionych pieniędzy. Śniadanie: zupa na tłuszczu. Obiad: kasza owsiana i gulasz, na kolację gęsta zupa i kawałek mięsa. Chleba jeden kilogram. Całodzienne utrzymanie kosztowało 10–11 rubli. Odzieży, trzewików i bielizny nie dawali.

Życie między Polakami było braterskie. Życia kulturalnego nie było. Poziom umysłowy i moralny dobry.

7. Stosunek władz NKWD do Polaków:

Stosunek NKWD do Polaków niezły. Nie badano i o nic nie pytano poza spisaniem krótkiego protokołu.

8. Pomoc lekarska, szpitale, śmiertelność:

Pomoc lekarska dobra, w szpitalach opieka i traktowanie dobre. Duża śmiertelność wśród starszych osób i dzieci.

9. ––

10. Kiedy został zwolniony i w jaki sposób dostał się do armii?

Zwolniony 10 stycznia 1942 r. Do polskiej armii wstąpiłem 10 lutego 1942 r. w Czelabińsku.

Miejsce postoju, 3 marca 1943 r.