1. Dane osobiste (imię, nazwisko, stopień, wiek, zawód i stan cywilny):
Kan. Ksawery Wincenty Nowicki, 45 lat, majster urządzeń młyńskich i budowlany, żonaty, czworo dzieci, zamieszkały przed wojną we wsi Starzynki, pow. wołożyński.
2. i 3. Data i okoliczności zaaresztowania; nazwa obozu, więzienia lub miejsca przymusowych prac:
19 września 1939 r., po wkroczeniu wojsk sowieckich do Wilna, zostałem zabrany do niewoli i wywieziony do Kozielska w ZSRR. W obozie tym znajdowałem się między innymi żołnierzami i oficerami w liczbie ok. 11 tys. Po przeprowadzeniu badań przez NKWD, 20 października 1939 r. zostałem wywieziony razem z innymi (w liczbie ok. dwóch tysięcy) do obozu w Krzywym Rogu i tam przebywałem do 8 maja 1940 r. Następnie wywieziono mnie do obozu pracy przy budowie kolei na szlaku Kotłas–Workuta (obóz Tywa [?]) i tam przebywałem do 10 sierpnia 1940 r.
4. Opis obozu, więzienia:
Warunki mieszkaniowe w obozie pracy Tywa [?] były bardzo trudne. Były tam baraki drewniane, prowizorycznie zbudowane, o rozmiarach 20 na 7 m i pomieszczono nas tam ok. 120–130 osób. Warunki higieniczne złe, a mianowicie: pluskwy, brak łaźni, brak zmiany bielizny, szerzyły się choroby, cynga i dyzenteria. Teren bagnisty, a zimą bardzo duże mrozy.
5. Skład więźniów, jeńców, zesłańców:
Wśród jeńców przeważali Polacy. Natomiast do pracy byliśmy mieszani z przestępcami kryminalnymi z drugiego obozu, o niskim poziomie umysłowym i moralnym. Stosunki koleżeńskie między Polakami były bardzo dobre, natomiast przy zetknięciu się z przestępcami kryminalnymi bardzo złe. Unikaliśmy ich.
6. Życie w obozie, więzieniu:
Życie w obozie początkowo było złe, gdyż jeżeli wykonałem normę pracy, dostałem 900 g chleba, śniadanie – zacierka z żytniej razowej mąki, obiad to samo lub rzadka zupa jaglana, kolacja – herbata bez cukru. Praca dzienna trwała 14 godzin. Wynagrodzenia żadnego nie otrzymywałem, gdyż nie wypracowywałem normy, a wówczas zmniejszano mi rację chleba do 400 g.
Życie koleżeńskie między nami, jeńcami, było dość dobre, natomiast życie kulturalne zupełnie było zabronione. Zabierano nam wszelkie notatki, książki itp.
7. Stosunek władz NKWD do Polaków:
Władze NKWD, które nas dozorowały, odnosiły się w sposób agitujący nas [sic!], a przeważnie o bezbożnictwie, propaganda ustroju komunistycznego oraz o Polsce, że nigdy jej nie będzie i przepadła na zawsze.
8. Pomoc lekarska, szpitale, śmiertelność:
Pomoc lekarska to lekarze skazańcy, kryminaliści, którzy ograniczali się jedynie do mierzenia temperatury. Lekarstw stosowano bardzo mało. Ciężej chorych odwożono do szpitala w niewiadomym kierunku, gdyż nikt nie wrócił. Śmiertelnych wypadków na miejscu nie było.
9. Czy i jaka była łączność z krajem i rodzinami?
Do rodzin w kraju zezwolono nam pisać dwa listy miesięcznie, lecz ja osobiście otrzymałem tylko jedną odpowiedź, inni koledzy otrzymywali więcej listów. W tym jednym liście od rodziny pisano mi, że dużo pisali do mnie.
10. Kiedy został zwolniony i w jaki sposób dostał się do armii?
W pierwszej połowie lipca 1941 r. razem z innymi z obozu pracy w Tywie [?] zostałem przewieziony do obozu jużewskiego [Juża] w obłasti iwanowskiej i tam ogłoszono nam ,,manifest”, iż jesteśmy wolni obywatele Polacy.
Następnie w drugiej połowie sierpnia 1941 r. wstąpiłem do armii polskiej i przywieziono nas do nowo tworzonej 5 Dywizji Piechoty w Tatiszczewie.
Miejsce postoju, 2 marca 1943 r.