JÓZEF TRUSZKOWSKI

1. Dane osobiste:

Bombardier Józef Truszkowski, 33 lata, rolnik, żonaty; nr poczty polowej: 161.

2. Data i okoliczności zaaresztowania:

Aresztowany w Białosukni, pow. białostocki, 24 kwietnia 1940 r.

3. Nazwa obozu, więzienia, miejsca przymusowych robót:

Miejscowość Kożwa.

4. Opis obozu, więzienia:

Baraki zbudowane z mchu w tajgach. Warunki mieszkaniowe bardzo złe, bez pościeli i posłania. Bielizna nieprana po kilka miesięcy, ponieważ nie było warunków do wyprania jej. Cała odzież zawszona. Łaźni nie było, myłem się tylko śniegiem. Mydła nie było wcale.

5. Skład jeńców, więźniów, zesłańców:

Obóz ten zamieszkiwali sami Polacy posądzeni o przestępstwa polityczne, o poziomie umysłowym i moralnym bardzo przygnębiającym. Stosunki wzajemne były przyjacielskie.

6. Życie w obozie, więzieniu:

Pobudka o 5.00 rano. Śniadanie, które składało się z pół litra wody zasypanej kaszką owsianą i chleba, którego 500 g dostawało się na 24 godziny. Praca, którą zaczynało się o 6.00 rano, a kończyło o 18.00, była bardzo ciężka, polegała na wywożeniu ziemi ze wzgórków i przygotowaniu jej pod szyny toru kolejowego. Norma dzienna pracy [wynosiła] dziewięć metrów sześciennych na 12 godzin. Ubranie [miałem] własne – gdy mi się podarło, otrzymałem sowieckie buty, spodnie – raz w czasie mego pobytu w obozie.

Życie pod względem koleżeńskim było bardzo dobre, lecz pod względem kultury na bardzo niskim poziomie.

7. Stosunek władz NKWD do Polaków:

W chwili badania uwięzionego, gdy dana osoba nie mogła się jasno wytłumaczyć, bito [ją] pięściami albo kolbą od rewolweru, wsadzano do wymrożonej ciemnicy zupełnie nago i grożono śmiercią. Rząd nasz z 1939 r. wyśmiewano, używając przy tym słów grubiańskich jak najgorszego rodzaju, a rząd komunistyczny stawiając na pierwsze miejsce. Przez cały czas pobytu w obozie nie miałem żadnych wiadomości o Polsce.

8. Pomoc lekarska, szpitale, śmiertelność:

Na stan 600 ludzi był tylko jeden lekarz i do tego bez żadnych środków leczniczych. Szpitala ani izby chorych nie było, a stan chorych był bardzo duży, bardzo rzadko kto z nich się wyleczył.

Ludzie, których śmierci byłem świadkiem: Frankowski (pow. łomżyński), sierż. Bielski (Grodno, 6 Pułk Piechoty), Czerniawski (pow. wołkowyski).

10. Kiedy został zwolniony i w jaki sposób dostał się do armii?:

Z obozu zostałem zwolniony 24 lipca 1941 r. Bezpośrednio po zwolnieniu zaciągnąłem się w szeregi wojsk polskich w Tocku [Tockoje].

Miejsce postoju, 17 marca 1943 r.