HELENA WALASZKIEWICZ

1. Dane osobiste:

Helena Walaszkiewicz, ur. 12 marca 1916 r., akuszerka, panna.

2. Data i okoliczności zaaresztowania:

10 marca 1940 r. NKWD aresztowało [mnie] w szpitalu powiatowym w Sarnach.

3. Nazwa obozu, więzienia, miejsca przymusowych robót:

Katromski liesopunkt nr 2.

4. Opis obozu:

Posiołek nad jeziorem, w dużym świerkowym lesie, 60 km od stacji Punduga. Pięć baraków ogromnych, przegrodzonych na maleńkie, bardzo brudne i zapluskwione, pokoiki.

5. Skład jeńców, więźniów, zesłańców:

Wolna zsyłka ludzi, przeważnie mało inteligencji, osadnicy i gajowi, większość Ukraińców, ogromna nienawiść do Polaków.

6. Życie w obozie:

O godz. 5.00 dzwonek, wszyscy wstają. Kto chory, idzie do ambulatorium, a reszta do stołówki, gdzie można dostać za opłatą porcję zupy. O godz. 6.00 wszyscy wychodzą do pracy, a chorzy wracają do baraków. Praca bardzo ciężka, przy cięciu lasu. Na posiołku cisza, tylko komendat chodzi i sprawdza, kto nie wyszedł na robotę. [Żeby] dostać zwolnienie od pracy, trzeba mieć 38 stopni, bo inaczej felczer sprawki nie pisał. Były częste wypadki, że z głodu i zimna ktoś został w baraku, wówczas [go] bito i zamykano do karceru. Wieczorem wracano o godz. 19.00 z pracy, kolacja i bardzo często zebrania w krasnym ugołku. Dokładano wszelkich starań, aby ich propaganda nas przerobiła, lecz prawie każdy wychodził z takiego zebrania ze łzą w oku.

7. Stosunek władz NKWD do Polaków:

Starali się gnębić w bardzo rozmaity sposób, zaczynając od słów ubliżających, a kończąc na wysyłaniu do więzienia itd.

8. Pomoc lekarska, szpitale, śmiertelność:

[W] ambulatorium, gdzie był felczer i umiał tylko mierzyć temperaturę, [było] kilka pustych flaszek i to wszystko. Od czasu do czasu wysyłali do szpitala w Charowsku, to 50 km od posiołka. W pierwszym roku wywiezienia zmarło od 35 do 45 proc., w drugim roku zmarło od 50 do 65 proc. Nazwiska zmarłych: Wieczorko, Bortnik, Samickie, Kowalska, cała rodzina Fiodorowych, cała rodzina Fymańczyków i wiele innych.

9. Czy i jaka była łączność z krajem i rodziną?:

Wolno było pisać i otrzymywać listy i paczki, lecz wszystko musiało być cenzurowane.

10. Kiedy została zwolniona?:

W pierwszych dniach września 1941 r. ogłoszono wolność, lecz starano się zatrzymać za wszelką cenę naszych ludzi. Ja uciekłam, zostawiając staruszków rodziców, i w Buzułuku w pierwszych dniach listopada zostałam przyjęta do kom[panii] sanitar[nej].

8 marca 1943 r.